Þann 2. júlí 2021 tók tilskipun um einnota plast gildi í Evrópusambandinu (ESB). Tilskipunin bannar tiltekið einnota plast sem í boði eru valkostir fyrir. „Einnota plastvara“ er skilgreind sem vara sem er að hluta eða öllu leyti úr plasti og er ekki hugsuð, hönnuð eða sett á markað til að vera notuð margoft í sama tilgangi. Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins hefur gefið út leiðbeiningar, þar á meðal dæmi, um hvað telst vera einnota plastvara. (12. gr. tilskipunarinnar.)
Fyrir aðrar einnota plastvörur verða aðildarríki ESB að takmarka notkun þeirra með innlendum aðgerðum til að draga úr neyslu, sérstöku endurvinnslumarkmiði fyrir plastflöskur, hönnunarkröfum fyrir plastflöskur og skyldubundnum merkimiðum fyrir plastvörur til að upplýsa neytendur. Að auki víkkar tilskipunin ábyrgð framleiðenda, sem þýðir að framleiðendur verða að standa straum af kostnaði við hreinsun úrgangs, gagnasöfnun og vitundarvakningu um ákveðnar vörur. Aðildarríki ESB verða að innleiða aðgerðirnar fyrir 3. júlí 2021, að undanskildum kröfum um vöruhönnun fyrir flöskur, sem munu gilda frá 3. júlí 2024. (17. gr.)
Tilskipunin innleiðir plaststefnu ESB og miðar að því að „stuðla að umbreytingu [ESB] yfir í hringrásarhagkerfi.“ (1. gr.)
Efni tilskipunarinnar um einnota plast
Markaðsbönn
Tilskipunin bannar að eftirfarandi einnota plastvörur séu aðgengilegar á markaði í Evrópusambandinu:
❋ bómullarpinnar
❋ hnífar (gafflar, hnífar, skeiðar, prjónar)
❋ diskar
❋ strá
❋ drykkjarhrærivélar
❋ prik til að festa við og styðja við blöðrur
❋ matarílát úr pólýstýreni
❋ drykkjarílát úr þannu pólýstýreni, þar með talið lok og lok þeirra
❋ bollar fyrir drykki úr þannu pólýstýreni, þar með talið lok og lok þeirra
❋ vörur úr oxó-niðurbrjótanlegu plasti. (5. gr. í tengslum við viðauka, hluta B.)
Aðgerðir til að draga úr neyslu á landsvísu
Aðildarríki ESB verða að grípa til aðgerða til að draga úr notkun ákveðinna einnota plastefna sem enginn annar kostur er í boði. Aðildarríkin eru skylt að leggja fram lýsingu á aðgerðunum fyrir framkvæmdastjórn Evrópusambandsins og gera hana aðgengilega opinbera. Slíkar aðgerðir geta falið í sér að setja markmið um minnkun á notkun á landsvísu, bjóða upp á endurnýtanlega valkosti við sölu til neytenda eða innheimta gjald fyrir einnota plastvörur. Aðildarríki ESB verða að ná „metnaðarfullri og sjálfbærri minnkun“ á notkun þessara einnota plastefna „sem leiðir til verulegrar viðsnúnings á vaxandi neyslu“ fyrir árið 2026. Fylgjast skal með framvindu neyslu og minnkunar og tilkynna hana framkvæmdastjórn Evrópusambandsins. (4. gr.)
Markmið um aðskilda söfnun og hönnunarkröfur fyrir plastflöskur
Fyrir árið 2025 verða 77% af plastflöskum sem settar eru á markað að vera endurunnar. Fyrir árið 2029 verður að vera 90% endurunnið. Að auki verða hönnunarkröfur fyrir plastflöskur innleiddar: fyrir árið 2025 verða PET-flöskur að innihalda að minnsta kosti 25% endurunnið plast í framleiðslu sinni. Þessi tala hækkar í 30% fyrir árið 2030 fyrir allar flöskur. (6. gr., 5. mgr.; 9. gr.)
Merkingar
Dömubindi, tampónar og tampónaapplikatorar, blautþurrkur, tóbaksvörur með síum og drykkjarbollar verða að vera með „áberandi, greinilega læsilega og óafmáanlega“ merkingu á umbúðunum eða á vörunni sjálfri. Merkingin verður að upplýsa neytendur um viðeigandi úrgangsmeðhöndlunarleiðir fyrir vöruna eða förgunarleiðir sem ber að forðast, sem og um nærveru plasts í vörunni og neikvæð áhrif rusls. (1. mgr. 7. gr. ásamt viðauka, hluta D.)
Útvíkkuð ábyrgð framleiðanda
Framleiðendur verða að standa straum af kostnaði við vitundarvakningu, sorphirðu, sorphirðu og gagnasöfnun og skýrslugerð varðandi eftirfarandi vörur:
❋ matarílát
❋ pakkar og umbúðir úr sveigjanlegu efni
❋ drykkjarílát með allt að 3 lítra rúmmáli
❋ bollar fyrir drykki, þar með talið lok og lok þeirra
❋ léttar plastburðarpokar
❋ tóbaksvörur með síum
❋ blautþurrkur
❋ loftbelgir (2. og 3. mgr. 8. gr. ásamt E-hluta viðaukans)
Hins vegar má ekki greiða kostnað við sorphirðu vegna blautþurrka og blöðra.
Vitundarvakning
Tilskipunin krefst þess að aðildarríki ESB hvetji til ábyrgrar neytendahegðunar og upplýsi neytendur um endurnýtanlega valkosti, sem og um áhrif rusls og annarrar óviðeigandi förgunar á umhverfið og fráveitukerfið. (10. gr.)
upprunavefslóð:https://www.loc.gov/item/global-legal-monitor/2021-07-18/european-union-ban-on-single-use-plastics-takes-effect/
Birtingartími: 21. september 2021