Þann 2. júlí 2021 tók tilskipunin um einnota plast gildi í Evrópusambandinu (ESB).Tilskipunin bannar tiltekið einnota plast sem valkostur er í boði fyrir.Einnota plastvara er skilgreind sem vara sem er að öllu leyti eða að hluta til úr plasti og er ekki hugsuð, hönnuð eða sett á markað til að nota margsinnis í sama tilgangi.Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins hefur gefið út leiðbeiningar, þar á meðal dæmi, um hvað eigi að teljast einnota plastvörur.(Tilskipun gr. 12.)
Að því er varðar aðra einnota plastvörur verða aðildarríki ESB að takmarka notkun þeirra með innlendum neysluminnkandi ráðstöfunum, sérstöku endurvinnslumarkmiði fyrir plastflöskur, hönnunarkröfum fyrir plastflöskur og skyldumerkingar fyrir plastvörur til að upplýsa neytendur.Að auki útvíkkar tilskipunin ábyrgð framleiðenda, sem þýðir að framleiðendur verða að standa straum af kostnaði við hreinsun úrgangs, gagnaöflun og vitundarvakningu fyrir tilteknar vörur.Aðildarríki ESB verða að innleiða aðgerðirnar fyrir 3. júlí 2021, að undanskildum kröfum um vöruhönnun fyrir flöskur, sem gilda frá 3. júlí 2024. (17. gr.)
Tilskipunin innleiðir plaststefnu ESB og miðar að því að „stuðla að umskiptum [ESB] yfir í hringlaga hagkerfi.(1. gr.)
Innihald tilskipunar um einnota plast
Markaðsbann
Tilskipunin bannar að eftirfarandi einnota plastefni verði aðgengilegt á ESB markaði:
❋ bómullarpinnar
❋ hnífapör (gafflar, hnífar, skeiðar, matpinnar)
❋ plötur
❋ strá
❋ drykkjarhrærarar
❋ prik til að festa við og styðja við blöðrur
❋ matarílát úr stækkuðu pólýstýreni
❋ drykkjarílát úr stækkuðu pólýstýreni, þ.mt lok og lok
❋ bollar fyrir drykki úr stækkuðu pólýstýreni, þar með talið hlífar og lok
❋ vörur úr oxó-brjótanlegu plasti.(5. gr. samhliða viðauka, B-hluta.)
Innlendar neysluskerðingaraðgerðir
Aðildarríki ESB verða að grípa til aðgerða til að draga úr neyslu á tilteknu einnota plasti sem ekkert annað er í boði fyrir.Aðildarríkin þurfa að senda framkvæmdastjórn Evrópusambandsins lýsingu á aðgerðunum og gera hana aðgengilega almenningi.Slíkar ráðstafanir geta falið í sér að setja innlend lækkunarmarkmið, útvega endurnýtanlega valkosti á sölustað til neytenda eða rukka peninga fyrir einnota plastvörur.Aðildarríki ESB verða að ná „metnaðarfullri og viðvarandi minnkun“ á neyslu á þessum einnota plasti „sem leiðir til verulegs viðsnúnings í aukinni neyslu“ fyrir árið 2026. Fylgjast þarf með framvindu neyslu og minnkunar og tilkynna framkvæmdastjórn Evrópusambandsins.(4. gr.)
Aðskilin söfnunarmarkmið og hönnunarkröfur fyrir plastflöskur
Árið 2025 þarf að endurvinna 77% af plastflöskum sem settar eru á markað.Árið 2029 þarf að endurvinna magn sem nemur 90%.Að auki verða hönnunarkröfur fyrir plastflöskur innleiddar: fyrir 2025 verða PET-flöskur að innihalda að minnsta kosti 25% endurunnið plast í framleiðslu þeirra.Þessi tala hækkar í 30% árið 2030 fyrir allar flöskur.(5. mgr. 6. gr.; 9. gr.)
Merking
Hreinlætishandklæði (púðar), tappónar og tamponaskífur, blautþurrkur, tóbaksvörur með síum og drykkjarbollar skulu vera með „áberandi, auðlæsilega og óafmáanlega“ merkimiða á umbúðunum eða á vörunni sjálfri.Merkingin skal upplýsa neytendur um viðeigandi úrgangsmöguleika fyrir vöruna eða úrgangsförgun sem ber að forðast, svo og um tilvist plasts í vörunni og neikvæð áhrif ruslsins.(1. mgr. 7. gr. samhliða viðauka, D-lið.)
Aukin framleiðendaábyrgð
Framleiðendur verða að standa straum af kostnaði við vitundarvakningu, söfnun úrgangs, hreinsun rusla og gagnaöflun og skýrslugjöf með tilliti til eftirfarandi vara:
❋ matarílát
❋ pakkar og umbúðir úr sveigjanlegu efni
❋ drykkjarílát sem rúma allt að 3 lítra
❋ bollar fyrir drykki, þar á meðal ábreiður og lok
❋ léttir burðarpokar úr plasti
❋ tóbaksvörur með síum
❋ blautþurrkur
❋ blöðrur (8. gr., 2., 3. mgr. ásamt E-hluta viðauka)
Hins vegar þarf ekki að standa straum af kostnaði við söfnunarúrgangs vegna blautþurrka og blöðrur.
Vitundarvakning
Tilskipunin krefst þess að aðildarríki ESB hvetji til ábyrgrar neytendahegðunar og upplýsi neytendur um endurnýtanlega valkosti, sem og um áhrif ruslnotkunar og annarrar óviðeigandi förgunar úrgangs á umhverfið og fráveitukerfið.(10. gr.)
upprunaslóð:https://www.loc.gov/item/global-legal-monitor/2021-07-18/european-union-ban-on-single-use-plastics-takes-effect/
Birtingartími: 21. september 2021